Οδηγός Θεσσαλονίκης

Το κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι η περιοχή που περικλείεται από το λιμάνι στα νότια, και από την Άνω Πόλη στα βόρεια. Η γνωριμία σας με την πόλη ξεκινά φυσικά από το Λευκό Πύργο, το σύμβολο της Θεσσαλονίκης, του οποίου η ιστορία μόνο λευκή δεν είναι. Ο πύργος χτίστηκε το 15º αιώνα και τα χρόνια της τουρκοκρατίας λειτουργούσε σαν φρούριο, επανδρωμένο από το μεγαλύτερο μέρος της φρουράς των γενιτσάρων. Το 1826 ο σουλτάνος Μαχμούτ ΙΙ, βλέποντας ότι το τάγμα των γενιτσάρων είχε μετατραπεί σε επίλεκτο ημιαυτόνομο στρατιωτικό σώμα με ανεξέλεγκτες τάσεις, διέταξε τη μαζική εκτέλεση όλων των μελών του. Από τότε ο πύργος έγινε γνωστός ως «Πύργος του Αίματος» και χρησίμευε κυρίως ως φυλακή και τόπος εκτελέσεων. Το 1891 ένας κατάδικος ασβέστωσε το σύνολο του κτιρίου, ως αντάλλαγμα για μείωση της ποινής του. Παρά την αφαίρεση του ασβέστη τα επόμενα χρόνια, η ονομασία «Λευκός Πύργος» παρέμεινε και τον ακολουθεί ακόμα. Σήμερα στεγάζει ένα καινούργιο διαδραστικό μουσείο που στόχο έχει να παρουσιάσει την ιστορία της πόλης μέσα από πρωτοποριακές εκθέσεις πολυμέσων και τεχνολογίας.
Περπατώντας κατά μήκος της παραλίας με κατεύθυνση προς το λιμάνι, θα περάσετε από την πλατεία Αριστοτέλους και θα φτάσετε στην πλατεία Ελευθερίας, απέναντι από την οποία βρίσκεται η Προβλήτα 1, η οποία στεγάζει τρία ενδιαφέροντα μουσεία σε παλιές, ανακαινισμένες αποθήκες της προβλήτας, το Μουσείο Φωτογραφίας, το Μουσείο Κινηματογράφου και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.

• Η Αριστοτέλους είναι η πλατεία-σύμβολο της Θεσσαλονίκης, το κέντρο και η ψυχή της πόλης και το θέατρο σημαντικών γεγονότων στην ιστορία της. Η πλατεία πήρε τη σημερινή της μορφή μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 και δίνει πρόσβαση σε κάποια πολύ σημαντικά αξιοθέατα και μνημεία. Διασχίζοντας την πλατεία, θα περάσετε από τις ανασκαφές της Ρωμαϊκής Αγοράς. Εκεί εντοπιζόταν η κύρια εμπορική δραστηριότητα της αρχαίας Μακεδονίας ήδη από τον 3º αιώνα π.Χ., η οποία κορυφώθηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, με ένα μεγάλο πλήθος από αγορές, υπηρεσίες και μαγαζιά της εποχής.


• Βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς θα βρείτε την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, το μεγαλύτερο και σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της Ελλάδας. Κατασκευής του 5ου αιώνα, η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον άγιο-προστάτη της Θεσσαλονίκης Άγιο Δημήτριο, ο οποίος βασανίστηκε και δολοφονήθηκε άγρια το 303 π.Χ. υπό τις διαταγές του Αυτοκράτορα Γαλέριου Μαξιμιανού. Στην κρύπτη της εκκλησίας φυλάσσονται τα λείψανα του αγίου, τα οποία επιστράφηκαν το 1980 από την Ιταλία. Το 1493 ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος από του Οθωμανούς και παρέμεινε έτσι μέχρι και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, οπότε και μετατράπηκε ξανά σε χριστιανική εκκλησία - δε γλίτωσε όμως από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917 που έκανε στάχτη τα 2/3 της πόλης. Η εκκλησία αναστηλώθηκε σχεδόν από τα θεμέλια, διατηρώντας μόλις πέντε από τις τοιχογραφίες του 8ου αιώνα που κοσμούσαν το ιερό.


• Ανατολικά της πλατείας Αριστοτέλους, βρίσκεται μία εκκλησία πολύ μικρότερου μεγέθους, που όμως ακτινοβολεί από ομορφιά και αίγλη. Πρόκειται για την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ένα μικρό αντίγραφο της αντίστοιχης της Κωνσταντινούπολης. Μία από τις σημαντικότερες εκκλησίες της Θεσσαλονίκης, χτίστηκε τον 8º αιώνα και έπαθε εκτεταμένες ζημιές τόσο κατά τις πυρκαγιές, όσο και κατά το σεισμό του 1978. Αποκαταστάθηκε όμως πλήρως και σήμερα φιλοξενεί ακόμα το συγκλονιστικό μωσαϊκό της Ανάληψης του Ιησού που διακοσμεί τον τρούλο της.


• Για μία πιο ολοκληρωμένη ξενάγηση στο παρελθόν της πόλης, αξίζει να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ένα εξαιρετικό μουσείο που ερευνά την ιστορία της πόλης και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων της Μακεδονίας από το 350.000 π.Χ.! Τις ενδιαφέρουσες εκθέσεις συνοδεύουν βίντεο που παρουσιάζουν τη διαδικασία ανασκαφών και τη μέθοδο που ακολούθησαν ειδικοί και αρχαιολόγοι για να ερμηνεύσουν τα ευρήματα και να συνθέσουν τη ροή της ιστορίας.

Η δεύτερη σημαντικότερη πλατεία της Θεσσαλονίκης, ή για άλλους η πρώτη, είναι η πλατεία Ναυαρίνου, φοιτητικό και καλλιτεχνικό στέκι, κύριο σημείο συνάντησης και αγαπημένος προορισμός ψυχαγωγίας στην πόλη. Στην πλατεία Ναυαρίνου θα βρείτε τρία πολύ σημαντικά μνημεία που σχετίζονται με την πρώιμη περίοδο κυριαρχίας του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Γαλέριου: το Ανάκτορο του Γαλέριου, την Αψίδα του Γαλέριου ή Καμάρα και τη Ροτόντα.

• Ένα μικρό τμήμα του ανακτόρου έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα, δίνει όμως στο θεατή μία κατατοπιστική ιδέα της διαρρύθμισής του. Το Οκτάγωνο είναι η καλύτερα συντηρημένη δομή του, χώρος που πιθανολογείται ότι αντιπροσωπεύει την αίθουσα του θρόνου.


• Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία της Θεσσαλονίκης είναι η Αψίδα του Θριάμβου του Γαλέριου, γνωστή ως Καμάρα και ένα από τα πιο γνωστά σημεία αναφοράς για τους κατοίκους. Χτίστηκε τον 4º αιώνα προς τιμήν της νίκης του Γαλέριου κατά των Περσών και αποτελούσε τμήμα ενός ολοκληρωμένου θριαμβικού τόξου, το οποίο δυστυχώς δε σώζεται ολόκληρο. Παρατηρήστε τα υπέροχα γλυπτά που κοσμούν τις στήλες του και διηγούνται τη νίκη αυτή του αυτοκράτορα.


• Το τρίτο μνημείο της πλατείας Ναυαρίνου είναι η Ροτόντα, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς κατά την ΟΥΝΕΣΚΟ. Αρχικά προορισμένο για να γίνει το μαυσωλείο του Γαλέριου, στην ιστορία των 16 αιώνων της άλλαξε πολλά ονόματα και χρήσεις.  Από ρωμαϊκός ναός μετατράπηκε στο χριστιανικό ναό του Αγίου Γεωργίου, ενώ οι Οθωμανοί το μετέτρεψαν σε μουσουλμανικό τζαμί το 15º αιώνα και κατέστρεψαν πολλές από τις περίτεχνες τοιχογραφίες του. Η Ροτόντα άνοιξε τις πύλες της ξανά το 1999, μετά από εκτενή προγράμματα αποκατάστασης των ζημιών του σεισμού του 1978, κατά τα οποία αρχαιολόγοι και καλλιτέχνες συνεργάστηκαν στενά με εκατομμύρια διασκορπισμένα ευρήματα από τον αρχικό ναό.

Από εκεί με λίγα λεπτά περπάτημα θα βρεθείτε στα ξακουστά Λαδάδικα, ιστορική συνοικία που φιλοξενούσε μεγάλες αγορές ήδη από την εποχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μετά την πυρκαγιά του 1917 η περιοχή παρήκμασε και παρέμειναν μόνο οι έμποροι λαδιού, από όπου πήρε το όνομά της. Σήμερα τα Λαδάδικα είναι μια πολυσύχναστη και μοδάτη περιοχή, που συγκεντρώνει ταβέρνες, μπαρ και εστιατόρια σε ανακαινισμένα παλιά κτίρια και αποθήκες, συνδυάζοντας τη γραφική τους ομορφιά με ποιοτικές επιλογές ψυχαγωγίας, φαγητού και ποτού.

Ήρθε η ώρα να ανηφορίσετε στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης, γνωστή και ως Επταπύργιο ή Κάστρα. Πρόκειται για την παλιά τουρκική συνοικία, μία γειτονιά με γραφικά πέτρινα στενά, σιντριβάνια, μικρά καφέ και πολλές βυζαντινές εκκλησίες, που αντανακλά έντονα μια παραδοσιακή ατμόσφαιρα άλλης εποχής. Τα χαρακτηριστικά σπίτια της περιοχής είναι ξύλινα, με μπαλκόνια που κρέμονται πάνω από το δρόμο, σε ένα αρχιτεκτονικό στυλ που χρησιμοποιούσαν παλιά για εξοικονόμηση χώρου.

Πρωταγωνιστές στο πανέμορφο τοπίο της Άνω Πόλης είναι φυσικά τα Κάστρα της Θεσσαλονίκης, ένα σύμπλεγμα τειχών και οχυρώσεων με ιδιαίτερη αρχαιολογική, αρχιτεκτονική και ιστορική σημασία. Στην αρχική τους μορφή, οι οχυρώσεις περιέβαλαν ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης, με σχεδιασμό και τεχνολογία παρόμοια με τα βυζαντινά τείχη της Κωνσταντινούπολης. Τα πρώτα τείχη χτίστηκαν από το Θεοδόσιο το Μέγα το 379 π.Χ., ενώ ξαναχτίστηκαν το 14º αιώνα και ενισχύθηκαν περαιτέρω το 1821. Περιπλανηθείτε και χαθείτε άφοβα στα στενά της Άνω Πόλης, απορροφώντας όσο περισσότερο μπορείτε τη γοητεία της παλιάς, ιστορικής, αιώνιας Θεσσαλονίκης.